را بخاطر جنايات جنگي در آن کشور برگزار نمود جنگهاي داخلي سيرالئون
همچنين براي رسيدگي به جرائم شديد در تيمور شرقي واحد SCIU تشکيل شد.
شخصيتهاي برجسته سازمان ملل
افراد و شخصيتهاي برجسته بسياري در فعاليتهاي بشر دوستانه سازمان ملل مشارکت داشتهاند و از جمله آندري هپ بورن، الينور روزولت، دني کي، راجر مور، کلينت بورگن، آيس تي، انجليا جولي، مادر ترزا، شاکيرا و نيکول کيدمن که در اختيار UNIFEM بود.
اصلاحات
در ساليان اخير تقاضاي اصلاحات در سازمان ملل شدت گرفتهاست. البته اين تقاضاها خيلي واضح و مشخص نبودهاند و اجماع نظري در مورد نحوه اصلاحات وجود نداشتهاست. عدهاي خواستار ايفاي نقش جدي و موثرتر سازمان ملل در امور جهاني شدهاند. عدهاي معتقدند که کار سازمان بايد به کمکهاي بشر دوستانه محدود شود و عده زيادي خواستار عضويت در شوراي امنيت و تغيير موقعيت ژئوپولتيک آن شدهاند (يعني اضافه شدن اعضايي از آفريقا، آمريکاي جنوبي و آسيا). در سالهاي ۲۰۰۴ و ۲۰۰۵ موضوع سوء استفاده از برنامه نفت در برابر غذا در عراق در دوران صدام حسين لزوم اصلاحات را تشديد نمود. يک برنامه اصلاحي رسمي از سوي کوفي عنان دبير کل سازمان ملل اندکي پس از صدارت وي بر سازمان در اول ژانويه ۱۹۷۷ به اجرا گذاشته شد. اين اصلاحات شامل تغيير عضويت دائمي در شوراي امنيت، (که همچنان نماد روابط قدرت در سال ۱۹۴۵ است)، شفاف تر ساختن بوروکراسي و ايجاد حس مسئوليت پذيري بِيشتر در ميان اعضا، دموکراتيک تر ساختن سازمان ملل و اعمال تعرفههاي مناسب به شرکتهاي مهمات و جنگ افزارسازي در سراسر دنيا است. در سپتامبر سال ۲۰۰۵ سازمان ملل يک جلسه جهاني در سال ۲۰۰۵ برگزار کرد که طي آن سران اکثر کشورهاي عضو در شصتمين جلسه مجمع عمومي گرد آمدند. سازمان ملل اين جلسه را «فرصت بسيار نادر در اتخاذ تصميمات مهم در حوزههاي توسعه، امنيت حقوق بشر و اصلاحات در سازمان ملل» ناميد. کوفي عنان پيشنهاد کرد که در مورد اصلاحات سازمان ملل و گريز از تنگناي اعمال سيستمهاي بينالمللي صلح و امنيت حقوق بشر و توسعه به توافقات مهمي دست يافتهاند و چالشهاي اساسي پيش روي سازمان ملل در قرن ۲۱ را ارزيابي و بررسي نمودهاند. رهبران وسران کشورهاي دنيا بر سرموارد زير به توافق دست يافتهاند :
- ايجاد کميسيون صلح براي ارائه مکانيزم محوري در جهت کمک به کشورهاي خارج شده از درگيري.
- توافقي که جامعه بينالمللي را محق ميسازد وقتي دولتها نتوانند اجراي قوانين را عملي سازند تا از شهروندان مظلوم خود دفاع کنند وارد عمل شوند.
- شوراي حقوق بشر (که در ۹ مه تصويب و در ۱۹ ژوئن عملياتي گرديد.)
- يک توافق براي اختصاص منابع بيشتر به سرويسهاي سازمان ملل
- توافقنامههاي مختلف براي صرف ميلياردها دلار بيشتر در راستاي نيل به اهداف توسعه هزاره.
- محکوم سازي روشن وصريح تروريسم در تمام اشکال آن
- صندوق دموکراسي.
- توافق بر سر تشکيل شوراي معتمدين براي تکميل ماموريت.
اگر چه کشورهاي عضو سازمان ملل در راه اصلاح نظام بوروکراسي سازمان ملل به موفقيت چنداني دست نيافتند ولي عنان همچنان بر انجام اصلاحات در حوزه اختيارات خود ادامه داد. او يک دفتر ويژه جهت مديريت سياستهاي حمايتي از سياستهاي مالي سازمان داير کرد. در اواخر دسامبر سال ۲۰۰۵ دبير خانه در شرف تکميل طرح بازنگري ۵ ساله دستور جلسات مجمع عمومي بود. هدف از آن تامين بناي تصميم گيري در مورد حذف برنامههاي تکراري و موازي بود.
اهداف توسعه هزاره
اهداف توسعه هزاره شامل ۸ مورد است که هر ۱۹۱ کشور عضوسازمان ملل پذيرفتهاند تا سال ۲۰۱۵ به آنها برسند. کشورهاي عضو در سپتامبر ۲۰۰۰ متعهد شدند اين اهداف را دنبال کنند :
- ازبين بردن جلوههاي حاد فقر و گرسنگي
- نيل به تحصيلات ابتدايي در سطح دنيا
- پيشبرد برابري جنسيتي وتوانمند سازي زنان.
- رشد سلامت زايمان
- مبارزه با ايدز /HIV، مالاريا، و ساير امراض
- کاهش مرگ و مير نوزادان
- حصول اطمينان از حفظ محيط زيست
- توسعه مشارکت جهاني در برابر توسعه
موفقيتها و شکستها در مسايل امنيتي
بخش بزرگي از هزينههاي سازمان ملل متوجه ماموريت اصلي اين سازمان مبني بر حفظ صلح و امنيت است. بودجه حفظ صلح سازمان براي سال مالي ۲۰۰۶- ۲۰۰۵ حدود ۵ ميليارد دلار بودهاست (در حاليکه بودجه کلي سازمان ملل در ديگر امور در همين مدت زماني معادل ۵/۱ ميليارد دلار بودهاست) و ۷۰۰۰۰ نيرو را در در ۱۷ ماموريت به سراسر دنيا اعزام کردهاست. طبق «گزارش امنيت انساني ۲۰۰۵» که توسط سازمان مرکز امنيت انساني در دانشگاه بريتيش کلمبيا و با همکاري نهادهاي دولتي و موسسات مختلف تهيه شدهاست، پس از دوران جنگ سرد با کاهش چشمگير تعداد جنگها، سوء استفاده از حقوق بشر و نسل کشي روبرو هستيم که دليل آن به درستي مشخص نشدهاست. آمارهاي موجود عبارتند از : - ۴۰ درصد کاهش درگيري خشونت آميز - ۸۰ درصد کاهش درگيريهاي منجر به کشتار - ۸۰ درصد کاهش نسل کشي و از بين بردن مخالفان سياسي طبق گزارش انتشارات دانشگاه آکسفورد، فعاليتهاي بينالمللي که عمدتا تحت نظارت سازمان ملل بوده علت اصلي کاهش درگيريهاي مسلحانه پس از جنگ سرد است و البته اين گزارش اشاره ميکند که مدارک براي اثبات اين مدعا فراوان هستند. دراين گزارش به چندين مورد سرمايه گذاري اشاره شدهاست :
- رشد ۶ برابري ماموريتهاي سازمان ملل درامر جلوگيري از جنگ از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۲
- رشد ۴ برابري در تلاشهاي متوقف سازي درگيريها از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۲
- رشد ۷ برابري طراحي مکانيزمهاي «دوستي دبير کل» " گروههاي تماس و ساير مکانيزمهاي دولتي براي حمايت از ماموريتهاي برقراري صلح و حفظ صلح از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۲.
- رشد ۱۱ برابري اعمال محدوديتها و تحريمهاي اقتصادي عليه رژيمهاي مختلف در دنيااز سال ۱۹۸۹ تا ۲۰۰۱.
- رشد ۴ برابري عمليات حفظ صلح در سالهاي ۱۹۸۷ تا ۱۹۹۹.
اين تلاشها نسبت به دوران جنگ سرد هم از نظر تعداد و هم گستردگي و پيچيدگي بيشتر و بزرگتر بودهاند. موفقيتهاي سازمان ملل در عرصه برقراري و حفظ صلح عبارتند از :
- دفتر محاسبات دولت آمريکا اعلام کرد که هزينه نيروهاي حافظ صلح سازمان ملل هشت بار ارزان تر از ايجاد يک نيروي حافظ صلح در ايالات متحدهاست.
- مطالعه نيروهاي RAND در سال ۲۰۰۵ نشان ميدهد که نيروهاي سازمان ملل در دوسوم ماموريتهاي حفظ صلح خود موفق بودهاند. اين مطالعه مقايسهاي نيز بين تلاشهاي سازمان ملل و ايالات متحده داشتند و به اين نتيجه ميرسد که از بين ۸ ماموريت سازمان ملل، ۷ مورد به برقراري صلح مربوط شدهاند و اين در حالي است که در مورد آمريکا هر ۸ ماموريت نظامي، ۴ مورد به صلح انجاميده و ۴ مورد ديگر هنوز درگيري و جنگ ادامه دارد.
اما دربسياري موارد اعضاي سازمان ملل در مورد نيل به اهداف قطعنامههاي شوراي امنيت و اجراي الزامي آنها موضع انفعالي اتخاذ کردهاند. مثلا عراق از ۲۸ ژوئن ۱۹۹۱ به اين سو ۱۷ مورد از قطعنامههاي شوراي امنيت را نقض کرده و تحريمهاي اقتصادي سازمان ملل را دور زدهاست. تقريبا به مدت يک دههاست که اسرائيل قطعنامه توقف شهرک سازي در کرانه باختري و غزه را ناديده ميگيرد. اين شکستها ريشه در ماهيت بين دولتي سازمان ملل دارد. چرا که در غالب موارد بايد تمام ۱۹۱ کشور عضو به اجماع برسند حتي گاهي وقتي که اقدامات با راي ۱۰ عضو شوراي امنيت به تصويب ميرسند دبير خانه از تامين منابع کامل براي انجام آن باز ميماند.
مهمترين موارد شکست ماموريتهاي سازمان ملل عبارت بودهاند از :
- شکست در ممانعت از نسل کشي رواندا در سال ۱۹۹۱ که منجر به مرگ حدود يک ميليون نفر شد و علت آن عدم تصويب اقدام نظامي الزامي از سوي شوراي امنيت بود.
- شکست MONUC در اجراي قطعنامه ۱۲۹۱ UNSC جهت مداخله موثر در جنگ دوم کنگو که گفته ميشود ۵ ميليون نفر کشته بر جاي گذاشت ۲۰۰۲- ۱۹۹۸ (و ظاهرا هنوز درگيري در اين کشور ادامه دارد) و توزيع کمکهاي بشر دوستانه در اين کشور جريان دارد.
- شکست در مداخله سال ۱۹۹۵ در قتل عام سربرنيتسا علي رغم اين که سازمان ملل فضاي اين منطقه را براي پناهندگان و ۱۰۰ نيروي حافظ صلح هلندي امن اعلام کرده بود.
- شکست در رساندن مواد غذايي به مردم قحطي زده سومالي که معمولاً مواد غذايي توسط نيروهاي مسلح توقيف ميشد. تلاش ايالات متحده سازمان ملل براي مقابله بااين نيروهاي نظامي منجر به جنگ موگاديشو در سال ۱۹۹۳ گرديد.
- تجاوزهاي جنسي توسط نيروهاي حافظ صلح سازمان ملل – همواره جمعي از نيروهاي حافظ صلح سازمان ملل از مليتهاي مختلف بخاطر تجاوزات جنسي و تعدي به دختران به کشورهاي تابعه مسترد شدهاند. معمولاً در هر ماموريت، ۸ مورد از اين مسايل با وجود اقدامات نظارتي و کنترلي داخلي دفاتر سازمان ملل روي دادهاند.
حداقل در ۵ کشوري که سازمان ملل در آنها حضور داشته يعني جمهوري دموکراتيک کنگو هائيني، بروندي دماغه سبز، کوته دي آِيوري و ليبريا گزارش تجاوز جنسي نيروهاي حافظ صلح تاييد شدهاست. بي بي سي نيز در گزارشي تعدادي از افراد برنامه خواربار جهاني را به عنوان قانون شکن جنسي معرفي کرد.
انتقادات و چالشها
شوراي امنيت
بسياري بر اين باورند که سازمان ملل نميتواند به روشني و قاطعانه در برخورد با بحران عمل کند. مثلا در مورد برنامه ه
|